Jednorożce, te mityczne zwierzęta obecnie są wszędzie. W programach telewizyjnych dla dzieci i w reklamach kosmetyków.
A przecież Jednorożec nie jest zabawnym stworzeniem skaczącym przez tęczę. Jego symbolika jest jak najbardziej poważna. I jednorożce powiązane są nasza kulturą judeo-chrześcijańską bardziej niż się nam zdaje, bo od zarania dziejów. Występowały już w starożytnej Babilonii. Jednorożce występują także w Biblii, i to w kilku księgach, w tym w Liczb, Izajasza, Hioba, Powtórzonego Prawa i Psalmach. Biblijnym hebrajskim określeniem zwierzęcia było reʾēm, co przetłumaczono w greckiej Septuagincie na monókerōs i unicornis w łacińskiej Wulgacie. Czy Jednorożec jest mitycznym, czy też zwierzęciem wymarłym, na ten temat zdania są podzielone. Wielu uczonych uważa, że reʾēm odnosi się do dzikiego byka, znanego starożytnym Europejczykom i Azjatom jako tur.
Było to ogromne zwierzę wysokość ponad sześciu stóp, miało ciemnobrązową do czarnej sierść i długie zakrzywione rogi. Tury, przodkowie współczesnego bydła udomowionego, były szeroko rozpowszechnione w Europie, Azji Środkowej i Afryce Północnej (w Polsce otoczone ochroną od średniowiecza wymarły XVII wieku, ostatni okaz został zabity w Puszczy Jaktorowskiej w 1627 roku). Niektórzy uczeni sugerują także, że monókerōs odnosi się do nosorożca. Jednak w Biblii tłumaczonej przez św. Hieronima występują jednocześnie i jednorożce, i nosorożce, dlatego są także opinie, że pierwowzorem zwierzęcia był bawół lub gatunek antylopy. A każdym razie w Piśmie Świętym jest uosobieniem czystości, niewinności i mocy. Dlatego te płochliwe stworzenia dały się złapać jedynie dziewicom, tak czystym i nieskażonym jak one same.
Jest tak dlatego, że jednorożec jest symbolem Chrystusa, skojarzenie to wynika z pism Ojców Kościoła. Święty Augustyn skomentował Psalm 28, 6 w następujący sposób: A umiłowany niczym syn jednorożca. On również umiłowany i jedyny Syn Ojca w swej szlachetności, wyniszczył siebie, stawszy się człowiekiem jako syn Żydów, nie znających sprawiedliwości Bożej, a pyszniących się domniemaną własną wyjątkową sprawiedliwością." Jeden róg noszony na czole uosabiał więc symbol jedności Ojca i Syna. Orygenes siłę rogu tego zwierzęcia odniósł do Jedności Królestwa Chrystusa: "Wydaje się zatem, że nazwa ‘jednorożec’ w odniesieniu do Chrystusa oznacza, że wszystko, co istnieje, jest Jego jednym rogiem, to znaczy jednym Jego Królestwem. [...] Chrystus jako Jednorożec dzierżyć będzie jedno królestwo wszystkich. Nazywając Chrystusa Jednorożcem wykorzystywano przy tym grę słów Jednorodzony Syn Ojca. Twierdzenie, że sprawiedliwy Chrystus będzie wywyższony jak róg jednorożca, wywodzono z kolei ze słów Psalmu 91,11: A mój róg będzie wywyższony jak jednorożców. Polowanie na jednorożca, interpretowano jako zbawczą śmierć Chrystusa, przez co róg stał się symbolem krzyża. Tertulian w traktacie Przeciw Marcjanowi (...) pisze, że w belce poprzecznej, która jest częścią krzyża, są końce nazywane tu rogami, a środkowa jego część, czyli pal, jest nazywana jednorożcem. A więc dzięki tej właśnie mocy krzyża i tymi swoimi rogami przewiewa i obecnie wszystkie ludy, pomiatając je z ziemi aż ku niebiosom, i potem przez sąd przewieje, strącając plewy z nieba na ziemię. Ten sam temat rozwinął on także w innym miejscu tegoż traktatu, komentując werset Psalmu 21, 22: Wybaw mnie z paszczęki lwa, a od rogów jednorożców mnie poniżonego. Według Tertuliana końce krzyża spełniają funkcje wiejadła służącego rolnikowi do oddzielenia plew od ziarna.
Jednorożec, jako symbol czystości i dziewictwa, odnoszony był także do Matki Bożej, będącej w średniowieczu emblematem siły, czystości, dziewictwa, życia zakonnego, postu, zbawienia, krzyża, cnót oraz atrybutem legendarnych dziewic i męczennic, św. Justyny z Antiochii i św. Justyny z Padwy oraz Marii Panny. Sam róg personifikował miecz lub słowo Boga i przenikanie elementu boskiego do duszy ludzkiej.
Nic zatem zaskakującego, że jednorożce przeniknęły do innych dziedzin życia, przeniknęły nawet do heraldyki i m. in. stały się symbolem Szkocji. W związku z tym w Muzeum Perth, w marcu tego roku otworzy wystawę Unicorn, pierwszą w Wielkiej Brytanii przedstawiającą historię kultury jednorożca – będącego także narodowym symbolem Szkocji – od starożytności po współczesność (LINK). W ślad za zwierzęcia będziemy można podążać poprzez wieli, przez ilustracje, rękopisy, monety, obrazy, rzeźby i gobeliny, niektóre wypożyczone w wielu muzeów europejskich, oraz rodzimych, ważnych dla lokalnej społeczności.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz